گیلان منطقه‌ای است تاریخی در محدوده ی دلتای رود سفیدرود که میهن مردم گیل در دوران باستان بود. به ساکنان ایرانی فعلی آن که به زبان گیلکی مکالمه می نمایند گیلک می گویند. وضعیت سرزمین گیلان از نظر داشتن کتاب‌های تاریخی خوب است و اتفاقات این خطه از سال ۸۸۰ قمری تا به الان به صورت نسبتاً مشروح و با نظم ثبت گردیده است. ساکنین این سرزمین اللخصوص دیلمیان بر تاریخ همسایگانشان و نیز بر خلافت تأثیر زیادی داشتند.

یافته‌های باستان شناسی در گیلان نشان دهنده آن هستند که تمدن‌هایی سه هزار ساله چون مارلیک و املش وجود دارند که آثار باستانی نشاندهنده ی خبرگی سازندگان و ثروتمندی مردمان این سرزمین می باشد. تا قرن هفتم پس از میلاد گیلان در زمینه نفوذ امپراطوری‌های پی در پی هخامنشی، سلوکی، پارتی و ساسانی که بر ایران حکمرانی می کردند قرار داشت.

گیلان توریست

در حمله عرب‌ها دیلمیان مقاومت شدیدی در مقابل اشغالگران عرب نشان دادند و گیلان به اشغال آنان در نیامد. دیلمیان پذیرش اسلام را با مذهب تشیع آغاز نمودند و از تفاوت شیعه، مذهب زیدیه، اولین و پرطرفدارترین آنها در گیلان بود.

راهنما مشاغل گیلان

گیلان به دو بخش دو سوی سفیدرود به نام‌های بیه پیش و بیه پس تقسیم گردیدند. مناطق عمده حاکمان خودشان را داشتند که اکثراً در حال جنگ با یکدیگر بودند اما با هم همکاری می نمودند تا از نزدیکی به قدرت‌های خارجی دوری نمایند. کوه‌های بلند با گذرگاه‌های پرپیچ و خم و باریک و جنگل‌های غیر قابل تسخیر، اقلیم نامناسب آن، باران های فراوان، فاتحان قدرتمند را به اعمال خراج قانع می نمود و از فکر حمله خودداری می نمود. سپس گیلان تا زمانی که می‌توانست حکومتی خودمختار بماند، منطقه‌ای طبق خواسته پناهندگان سیاسی بود. در قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی، دو سلسله کیایی و اسحاقوندی بر دو بخش گیلان حکومت می نمودند که با حمله صفویان بجمع شدند.

نقشه گیلان

در قرن هیجدهم گیلان به مدت دوازده سال به واسطه ی روسیه اشغال گردید. در قرن نوزدهم افزایش تجارت خارجی و گسترش سریع حمل و نقل در خزر و هجوم مسافر و بار در راه ترانزیتی تهران-انزلی گیلان را به مدار اقتصاد تازه ظهور شده جهانی و قدرت مرکزی آورد و گیلان با تبدیل شدن به مرکز تماس اجتماعی و سیاسی اقتصادی با غرب در آخرین دهه‌های قرن نوزده، تبدیل به میدانی برای شماری از جنبش‌های شورشی مهم رادیکال در دوره ۱۹۰۵ تا ۱۹۲۱ تبدیل گردید. گیلانیان نقشی مهم و اساسی بعد از استبداد صغیر در پیروزی انقلاب مشروطیت و اعاده مشروطیت داشتند و با فتح تهران، محمد علی شاه را کنار گذاشتند. نهضت جنگل گیلان منجر به تأسیس جمهوری شورایی گیلان، به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی گردید که اولین و تنها حکومت سوسیالیستی در ایران بوده‌ است.

امروزه گیلان که یکی از استانهای ایران می باشد و بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.